Προϋπολογισμός: Τι σημαίνει ο εκτροχιασμός με το «καλημέρα»

Του Δημήτρη Μάρδα

Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, π. Αν. Υπουργού Οικονομικών

Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ) αναφορικά με την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού, τόσο τα έσοδα όσο και οι δαπάνες φαίνεται ότι εκτροχιάζονται από τον πρώτο μήνα το 2020.

Τα οριστικά στοιχεία του Ιανουαρίου που θα δημοσιοποιηθούν προσεχώς δεν μπορεί να διαφέρουν αισθητά στο σύνολο τους από τα ήδη ανακοινωθέντα. Αν διαφέρουν πολύ, τότε οφείλουμε να προβληματίσουμε για την αξιοπιστία της νέας αντίληψης παραγωγής μηνιαίων δελτίων του κρατικού προϋπολογισμού.

Αποτέλεσμα της προαναφερθείσας εξέλιξης είναι η καταγραφή ενός ελλείμματος κατά τον Ιανουάριο της τάξης των 706 εκ. ευρώ έναντι του στόχου (προβλέψεων) για πλεόνασμα 209 εκ. ευρώ!

Τα αντίστοιχα νούμερα του Ιανουαρίου του 2019 ήταν τα εξής: Καταγραφέν έλλειμμα 442 εκ. ευρώ έναντι στόχου ελλείμματος 1,1 δις ευρώ εξέλιξη λοιπόν που κατέγραψε αισθητή βελτίωση.

Το πρωτογενές αποτέλεσμα για τον πρώτο μήνα του 2020 (δηλαδή έσοδα μείον δαπάνες αφαιρουμένων των τόκων)  διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα ύψους 498 εκ. ευρώ έναντι στόχου 1,2 δις ευρώ δηλαδή περίπου στο 1/3 του προβλεπόμενου!

Ειδικότερα, μεγάλη απόκλιση από τον στόχο παρουσιάζουν τα  έσοδα, 3.915 εκ. ευρώ έναντι του στόχου 4.658 εκ. ευρώ καταγράφοντας μείωση κατά 743 εκ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των επιστροφών φόρων της τάξης των 98 εκ. ευρώ). Τα αντίστοιχα ποσά του Ιανουαρίου του 2019 ήταν σαφώς καλύτερα, με πραγματοποιηθέντα έσοδα 4.107 εκ. ευρώ έναντι στόχου 4.132 εκ. ευρώ, σημειώνοντας απόκλιση μόνο 32 εκ. ευρώ.  

Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 4.681 εκ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση κατά 232 εκ. ευρώ έναντι του στόχου που ήταν 4.449 εκ. ευρώ. Η απόκλιση ερμηνεύεται κατά κύριο λόγο από δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού και όχι των δημοσίων επενδύσεων. Στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) καταγράφηκε μόνο μια μικρή αύξηση κατά 34 εκ. ευρώ έναντι του στόχου των 200 εκ. ευρώ.

 Ο υφυπουργός Δημοσιονομικής Πολιτικής ο κ. Σκυλακάκης, παρουσιάζοντας τα εν λόγω στοιχεία, έκανε λόγο για συγκυριακές αποκλίσεις, οι οποίες συνδέονται κυρίως με τα έσοδα του ΠΔΕ και την ταχύτερη καταβολή δαπανών τόκων. Αυτό όμως δεν είναι απόλυτο, ιδίως για το ΠΔΕ, καθώς οι εν λόγω αποκλίσεις μπορεί να δείχνουν μια ανεπιθύμητη τάση, η οποία θα προκαλέσει ανατροπές.

Από την άλλη τι σημαίνει συγκυριακές αποκλίσεις στα έσοδα του ΠΔΕ; Μήπως χαμηλή απορροφητικότητα κοινοτικών κονδυλίων πέραν της προβλεπόμενης; Εδώ δεν δίνεται η παραμικρή εξήγηση εκ μέρους του υφυπουργού.   

 Ως προς τις δαπάνες, σύμφωνα με τον υφυπουργό, η υπέρβαση κατά 232 εκατ. συνδέεται κυρίως με τις αυξημένες δαπάνες τόκων κατά 204 εκατ. ευρώ καθώς το ΓΛΚ κατέβαλε τον Ιανουάριο (αντί για τον Μάρτιο) τους τόκους για το ομόλογο της Εθνικής (ανταλλαγή με το νέο 30ετές).

Όταν στον πρώτο μήνα της χρονιάς καταγράφονται αρνητικές αποκλίσεις της τάξης του 13-16%, τότε εύλογα αυτό προβληματίζει. Εφόσον δεν υπάρχουν έκτακτα γεγονότα (σεισμοί, καταποντισμοί, κ.λπ) οι αισθητές αποκλίσεις στον τακτικό προϋπολογισμό, ιδίως στα έσοδα, δείχνουν ότι υπάρχει είτε κακή εκτίμηση-πρόβλεψη των δεδομένων κατά τη σύνταξη του κρατικού προϋπολογισμού στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς, είτε «μαγείρεμα» κάποιων άλλων στοιχείων με σκοπό την επίτευξη των συμφωνηθέντων στόχων.

Να υπενθυμίσουμε ότι η κακή εκτίμηση-πρόβλεψη των δεδομένων του κρατικού προϋπολογισμού και οι συγκυριακές αποκλίσεις κατά το 2009 οδήγησαν σε έλλειμμα της τάξης των 30 δις ευρώ (36 δις κατά το ΠΑΣΟΚ), όταν οι αρχικές εκτιμήσεις της κυβέρνησης της Ν.Δ. το ανέβαζαν μόνο σε 5,2 δις ευρώ. Επίσης η κακή εκτίμηση όπως και η εξέλιξη του κρατικού προϋπολογισμού του 2014 επί Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ με τις μηνιαίες συγκυριακές αποκλίσεις της εποχής εκείνης, οδήγησαν σε χαμηλό πρωτογενές πλεόνασμα, που ανήλθε στο 1/3 του αρχικά προβλεπόμενου.

Αν από τον πρώτο μήνα της χρονιάς εκτροχιάζεται ο κρατικός προϋπολογισμός και ιδίως το σκέλος των εσόδων, μήπως έχουμε να κάνουμε με ταλαντούχους νέους διαχειριστές του κρατικού χρήματος;

Σημειώνουμε τέλος ότι κύριος στόχος του κρατικού προϋπολογισμού είναι το πρωτογενές πλεόνασμα  που ως ποσοστό του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος ανέρχεται στο 3,5%. Βέβαια αυτός ο στόχος κινείται στην κόψη του ξυραφιού σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού του 2020, οπότε ο εκτροχιασμός του είναι υπόθεση κάποιων λίγων εκατομμυρίων ευρώ.