Ρελάνς Σι Τζινπίνγκ σε Τραμπ μέσω Λατινικής Αμερικής

 

Νότης Μαριάς Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής και Βουλευτής Ηρακλείου, notismarias@gmail.com

 

Ρελάνς στον επικείμενο αντικινεζικό εμπορικό πόλεμο του Τραμπ  επιχειρεί μέσω Λατινικής Αμερικής  αυτές τις ημέρες ο κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ με την πολυήμερη επίσκεψή του σε Περού και Βραζιλία.

Αφορμή η Διάσκεψη του οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (APEC) που διεξάγεται αυτές τις μέρες στη Λίμα του Περού καθώς και η Συνάντηση Κορυφής των G-20 που θα γίνει στο Ρίο ντε Τζανέιρο στις 18-19 Νοεμβρίου 2024.

Μάλιστα με αφορμή την επίσκεψή του στο Περού, ο Σι Τζινπίνγκ εγκαινίασε ψηφιακά μαζί με την περουβιανή πρόεδρο Ντίνα Μπολουέρτε το μεγαλεπήβολο λιμάνι στο Τσανκάι, 80 χιλιόμετρα βόρεια της Λίμα. Η κινεζική επένδυση για το εν λόγω έργο θα ανέλθει συνολικά στα 3,5 δισ. δολάρια (https://www.capital.gr 15/11/2024) με το λιμάνι του Τσανκάι να αποτελεί πλέον την βασική πύλη εισόδου στη Λατινική Αμερική των κινεζικών εμπορευμάτων και όχι μόνο. Μάλιστα όπως τόνισε ο ίδιος ο κινέζος ηγέτης η πρώτη φάση του έργου, όταν ολοκληρωθεί, θα συντμήσει  τον χρόνο θαλασσίων μεταφορών από το Περού στην Κίνα σε 23 ημέρες, μειώνοντας έτσι τα κόστη διοικητικής και υλικοτεχνικής υποστήριξης κατά τουλάχιστον 20%, ενώ επιπλέον αναμένεται να αποφέρει  4,5 δισ. δολάρια σε ετήσια έσοδα για το Περού και να δημιουργήσει περισσότερες από 8.000 άμεσες θέσεις εργασίας (https://english.www.gov.cn 14/11/2024).  Βασικό κίνητρο της Κίνας για τη δημιουργία του mega port του Τσανκάι είναι «η πρόσβαση στη γειτονική Βραζιλία, όπου σχεδιάζεται μια νέα σιδηροδρομική γραμμή που θα μεταφέρει βραζιλιάνικες εξαγωγές όπως σόγια και σιδηρομετάλλευμα στο λιμάνι. Το σιδηροδρομικό έργο εκτιμάται ότι θα κοστίσει 3,5 δισ. δολάρια» (https://www.reuters.com 15/11/2024).

Με τον τρόπο αυτόν αναμένεται να αυξηθεί σε δυσθεώρητα επίπεδα το διμερές εμπόριο Κίνας-χωρών Λατινικής Αμερικής που μόνο το 2023 ανήλθε σε 489,1 δισ. δολάρια (www.globaltimes.cn 13/11/2024).

Η επιβλητική παρουσία του Σι Τζινπίνγκ στην διάσκεψη του ΑPEC σηματοδοτεί την τεράστια οικονομική διείσδυση που αναπτύσσει το Πεκίνο στην Λατινική Αμερική, η οποία ως γνωστόν αποτελούσε και ακόμη αποτελεί προνομιακό πολιτικό και οικονομικό πεδίο για τις ΗΠΑ. Είναι η περιοχή την οποία το αμερικανικό κατεστημένο χαρακτηρίζει με τον υποτιμητικό όρο ως η «πίσω αυλή» (backyard) της Ουάσιγκτον με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομική αφαίμαξη των πλουτοπαραγωγικών πηγών των χωρών της Λατινικής Αμερικής από τους αμερικανικούς  οικονομικούς ομίλους τα τελευταία εκατό και πλέον έτη.

Όμως η κατάσταση τις τελευταίες δεκαετίες έχει ανατραπεί άρδην με την δυναμική οικονομική διείσδυση της Κίνας στην περιοχή, με αποτέλεσμα ο ανταγωνισμούς ΗΠΑ-Κίνας να έχει χτυπήσει κόκκινο. Ενδεικτική η περίπτωση του Περού όπου το Πεκίνο  είναι πλέον ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Λίμα με το συνολικό διμερές εμπόριο τους πρώτους δέκα μήνες του 2024 να σκαρφαλώνει στα 35 δισ. δολάρια (https://english.www.gov.cn 14/11/2024) έναντι 20,7 δισ. δολάρια συνολικού  διμερούς εμπορίου ΗΠΑ-Περού το 2023 (https://cdn.www.gob.pe 2024,  σελ. 13).  Ταυτόχρονα σύμφωνα με τον Σι Τζινπίνγκ οι κινεζικές επενδύσεις στο Περού ανέρχονται πλέον στα 30 δισ. δολάρια (www.fmprc.gov.cn 14/11/2024), προεξάρχοντος του κινεζικής ιδιοκτησίας ορυχείου χαλκού Las Bambas (www.reuters.com 30/1/2023).

Το τεράστιο ενδιαφέρον της πολιτικής ηγεσίας του Περού για αύξηση της κινεζικής οικονομικής παρουσίας στη χώρα τους σηματοδότησε και ο εντυπωσιακός τρόπος υποδοχής του Σι Τζινπίνγκ από την  Μπολουέρτε στο προεδρικό μέγαρο. Όσοι  μάλιστα είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν στις 14/11/2024 ζωντανά μέσω του δορυφορικού τηλεοπτικού κινεζικού καναλιού CGTN την μεγαλειώδη εκδήλωση υποδοχής, θα διαπίστωσαν ότι η όλη σκηνική παρουσία της εκδήλωσης ήταν αντίστοιχη σε μεγαλοπρέπεια με αυτήν που χαρακτηρίζει τον ετήσιο εορτασμό της ανεξαρτησίας του Περού, όπως άλλωστε τονίστηκε από δημοσιογραφικούς κύκλους (www.cgtn.com 14/11/2024).

Άλλωστε ο ίδιος ο κινέζος ηγέτης με εκτεταμένο άρθρο του στα ισπανικά στην πιο σημαντική εφημερίδα του Περού, την γνωστή El Peruano (https://elperuano.pe 14/11/2024) την οποία ίδρυσε ο ελευθερωτής της Λατινικής Αμερικής Σιμόν Μπολιβάρ στις 22 Οκτωβρίου 1825, τόνισε μεταξύ άλλων ότι οι αμοιβαίοι δεσμοί φιλίας έχουν γίνει ισχυρότεροι μέσω της συνεργασίας Κίνας-Περού. Και συνέχισε επισημαίνοντας ότι το Περού είναι μια από τις πρώτες χώρες της Λατινικής Αμερικής που συνήψε διπλωματικές σχέσεις με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Έτσι για περισσότερα από 50 χρόνια, οι διμερείς σχέσεις των δύο χωρών προχωρούν σταθερά. Ειδικά δε μετά την αναβάθμιση της σχέσης Κίνας-Περού σε μια ολοκληρωμένη στρατηγική εταιρική σχέση το 2013, οι δεσμοί των δύο χωρών έχουν ενισχυθεί και η πρακτική συνεργασία έχει αποβεί καρποφόρα, αποφέροντας απτά οφέλη στους δύο λαούς (https://www.chinadaily.com.cn 15/11/2024).

Βέβαια πολιτικοί κύκλοι του Περού προς άρση παρεξηγήσεως έσπευσαν να τονίσουν ότι η οικονομική συνεργασία του Περού με την Κίνα δεν υποκαθιστά ούτε και αντιστρατεύεται την πολιτική και στρατιωτική συνεργασία του Περού με τις ΗΠΑ.

Σε κάθε περίπτωση πάντως αν συγκρίνει κανείς την μεγαλοπρεπή υποδοχή του Σι Τζινπίνγκ από την πολιτική ηγεσία του Περού με την ανάλογη του Τζο Μπάιντεν ο οποίος επίσης αφίχθηκε στη Λίμα για την συνάντηση του ΑPEC μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του για το ποιος πλέον είναι ο ανερχόμενος οικονομικός παίκτης στη χώρα. Άλλωστε ενώ η κινεζική παρουσία συνδυάστηκε με τα εγκαίνια του mega port του Τσανκάι, η επίσκεψη Μπάιντεν περιορίστηκε μόνο σε υποσχέσεις για την αναβάθμιση των οικονομικών σχέσεων ΗΠΑ-Περού και όλα αυτά υπό την σκιά της νέας Προεδρίας Τραμπ ο οποίος απειλεί να επιβάλει υψηλούς  δασμούς σε προϊόντα τρίτων χωρών που θα εισάγονται στις ΗΠΑ. Και αυτό αφορά όχι μόνο τα κινεζικά προϊόντα αλλά και προϊόντα αμερικανικών χωρών όπως του Μεξικού και όχι μόνο.

Ο ΑPEC στον οποίο συμμετέχουν 21 μέλη μεταξύ των οποίων η Κίνα, η Ρωσία, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, το Μεξικό, το Περού, η Χιλή, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Ινδονησία, το Βιετνάμ, οι Φιλιππίνες, η Ταϊλάνδη,  η Σιγκαπούρη όπου και η έδρα του Οργανισμού καθώς και άλλες χώρες, ήδη συγκεντρώνει το 60% του παγκοσμίου AΕΠ και το 40%  του παγκοσμίου εμπορίου. Στον προθάλαμό του βρίσκονται πολλές χώρες οι οποίες ζητούν να ενταχθούν σ΄ αυτόν τον Οργανισμό που ως γνωστόν προωθεί το πολυμερές ελεύθερο εμπόριο μεταξύ των μελών του έχοντας μειώσει τους δασμούς στις εισαγωγές προϊόντων των μελών του Οργανισμού από το 25%  στο 7%. Επιπλέον οι εμπορικές συναλλαγές της Κίνας με τις υπόλοιπες χώρες του ΑPEC τους πρώτους 10 μήνες του 2024 ανήλθαν στο ύψος των 2,95 τρισ. δολαρίων (https://greek.cri.cn 14/11/2024).  

Στο περιθώριο της διάσκεψης βέβαια οι συζητήσεις επικεντρώνονται στον «ελέφαντα στο δωμάτιο» που δεν είναι άλλος από τον Τραμπ. Μάλιστα  αρκετά κράτη μέλη του ΑPEC θα έβλεπαν με ανακούφιση μια ενδεχόμενη αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ΑPEC μετά την ανάληψη της Προεδρίας από τον Τραμπ προκειμένου να μπορέσει ο Οργανισμός να προχωρήσει απρόσκοπτα σε βαθύτερη οικονομική συνεργασία χωρίς τα «καπρίτσια και τα καμώματα» του Τραμπ. Και αυτό είναι κάτι που δεν πρόκειται να στεναχωρήσει ιδιαίτερα το Πεκίνο και όχι μόνο. Άλλωστε στους διαδρόμους της διάσκεψης του ΑPEC αρκετοί επιφανείς επιχειρηματίες και πολιτικοί σημειώνουν με νόημα ότι ο Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία αποφάσισε την άμεση αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου του Ειρηνικού (ΤΤΡ) (www.nytimes.com  23/1/2027). Κάτι ανάλογο δεν αποκλείουν λοιπόν να συμβεί και με τη συμμέτοχή των ΗΠΑ στον ΑPEC μιας και ο Τραμπ απεχθάνεται  στους πολυμερείς οικονομικούς διεθνείς οργανισμούς δίνοντας έμφαση αποκλειστικά στις διμερείς οικονομικές σχέσεις.

Σε κάθε περίπτωση αρκετοί σημειώνουν πλέον ότι η πολιτική του «Πρώτα η Αμερική» που πρεσβεύει ο Τραμπ δεν μπορεί να συμβιβαστεί  εύκολα με τη λειτουργία του ΑPEC  που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα στενό κορσέ για τον Τραμπ που δεν φαίνεται ιδιαίτερα διατεθειμένος να τον φορέσει.