Το «ουκρανικό μοντέλο» είναι η λύση για το προσφυγικό και όχι το κλείσιμο των συνόρων από τη Γερμανία

 

Νότης Μαριάς, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής,notismarias@gmail.com 

Η απόφαση του Βερολίνου να επαναφέρει από 16/9/2024 έως 15/3/2025 τους μεθοριακούς ελέγχους στα χερσαία σύνορά της με Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο και Δανία, προκειμένου να αντιμετωπίσει λέει τις μεταναστευτικές ροές που κατακλύζουν τη Γερμανία, αναμφίβολα προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση μιας και στην πράξη καταργείται η λειτουργία της πολυδιαφημισμένης από τις Βρυξέλλες Συνθήκης Σένγκεν.

Και αυτό γιατί η Γερμανία ήδη στις 16/6/2024 είχε επιβάλει για ένα εξάμηνο μεθοριακούς ελέγχους για τα πρόσωπα που επρόκειτο να εισέλθουν στην επικράτεια της δια ξηράς από Πολωνία, Τσεχία αλλά και Ελβετία.

Στη συνέχεια το Βερολίνο από 20/7/2024 έως 30/9/2024 επέβαλε μεθοριακούς ελέγχους για τα πρόσωπα που σκοπεύουν να εισέλθουν στην επικράτεια της δια ξηράς ή αέρος από τη Γαλλία!!!

Βέβαια τη Σένγκεν είχαν ήδη αρχίσει να τορπιλίζει η Αυστρία η οποία παρά την καταδίκη της από το Δικαστήριο της ΕΕ, τελικά και για το 2024 επέβαλε νέους μεθοριακούς ελέγχους από 12/5/2024 έως 11/11/2024 στα χερσαία της σύνορα με Σλοβενία και Ουγγαρία και για το διάστημα από 3/6/2024 έως 15/102024 στα χερσαία σύνορά της με Σλοβακία και Τσεχία.

Η Ιταλία έπραξε το ίδιο σε σχέση με όλα της τα χερσαία σύνορα για το διάστημα από 19/6/2024 έως 18/12/2024, η Γαλλία για το διάστημα 1/5/2024 έως 31/10/2024 και η Σουηδία για το διάστημα από 12/5/2024 έως 11/11/2024.

Ακολούθησε η Δανία η οποία επέβαλε μεθοριακούς ελέγχους στα χερσαία σύνορά της με τη Γερμανία από 12/5/2024 έως 11/11/2024 αλλά και η Σλοβενία η οποία για το διάστημα 22/6/2024 έως 21/12/2024 επέβαλε μεθοριακούς ελέγχους στα χερσαία σύνορά της με Κροατία και Ουγγαρία.

Και όλα αυτά καθώς το μεταναστευτικό τέθηκε στην ημερήσια διάταξη των εκλογών τόσο στη Γαλλία όσο και στις τοπικές εκλογές των κρατιδίων της Γερμανίας.

Το ντόμινο της αναστολής λειτουργίας της Σένγκεν σε σχέση με τις χερσαίες διελεύσεις αναμένεται να εγκλωβίσει στις χώρες πρώτες υποδοχής όπως είναι η Ελλάδα ακόμη περισσότερα πρόσωπα προερχόμενα από τρίτες χώρες που είναι είτε πρόσφυγες είτε οικονομικοί μετανάστες.

Από την πλευρά μας ήδη από τον Μάρτιο του 2022 (www.notismarias.gr  8/3/2022) με συνεχή μας αρθρογραφία έχουμε επισημάνει ότι η εφαρμογή του περίφημου «Ουκρανικού Μοντέλου» σε σχέση με το προσφυγικό θα μπορούσε να αποτελέσει μια σημαντική πρόταση-λύση για το φλέγον ζήτημα των συνεχώς αυξανόμενων προσφυγικών ροών.

Μάλιστα με σύνθημα «Προσφυγικό-ΕΕ κάντο όπως και με τους Ουκρανούς πρόσφυγες»  επαναφέραμε την εν λόγω πρόταση μας- λύση για το προσφυγικό τόσο με την εισήγησή μας στο συνέδριο για τους Πρόσφυγες που διοργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης στο Ρέθυμνο στις 20 Ιουνίου 2023 όσο και με τηλεοπτική μας συνέντευξή στην Militaire TV στις 22/6/2023. Στη συνέχεια επαναφέραμε την πρότασή μας για το ουκρανικό μοντέλο με τρία νέα άρθρα μας, στις 6 Ιουλίου 2023 (www.notismarias.gr 6/7/2023), στις 22 Απριλίου 2024 (www.notismarias.gr 22/4/2024) και στις 3 Ιουλίου 2024 (www.notismarias.gr 3/7/2024).

Ως γνωστόν στις 4 Μαρτίου 2022 με αφορμή τον Πόλεμο στην Ουκρανία το Συμβούλιο της ΕΕ εξέδωσε την υπ΄ αρίθμ, 2022/382 Εκτελεστική του Απόφαση με την οποία διαπίστωσε «την ύπαρξη μαζικής εισροής εκτοπισθέντων από την Ουκρανία κατά την έννοια του άρθρου 5 της Οδηγίας 2001/55/ΕΚ» γεγονός που είχε «ως αποτέλεσμα την εφαρμογή προσωρινής προστασίας».

Η ανωτέρω Οδηγία 2001/55/ΕΚ εκδόθηκε στις 20 Ιουλίου 2001 μετά την οδυνηρή εμπειρία της Ευρώπης λόγω των χιλιάδων εκτοπισθέντων με αφορμή τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία στη δεκαετία του 1990. Ένα Πόλεμο για τον οποίο το ΝΑΤΟ και η ΕΕ φέρουν τεράστιες ευθύνες καθώς με την πολιτική τους και υπό την καθοδήγηση ΗΠΑ και Γερμανίας οδήγησαν στη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν με πρόσφυγες η Γερμανία αλλά και άλλες χώρες της ΕΕ.

Ειδικότερα στο άρθρο 1 της Οδηγίας 2001/55/ΕΚ καθορίζεται ρητά ότι σκοπός της Οδηγίας είναι «να θεσπίσει ελάχιστες προδιαγραφές παροχής προσωρινής προστασίας σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων από τρίτες χώρες οι οποίοι δεν μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους, και να επιδιώξει τη δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την υποδοχή και την αντιμετώπιση των συνεπειών της υποδοχής αυτών των ατόμων».

Με βάση λοιπόν το εν λόγω νομοθετικό πλαίσιο η παραπάνω υπ΄ αρίθμ, 2022/382 Εκτελεστική Απόφαση του Συμβουλίου για τους Ουκρανούς εκτοπισθέντες πέραν των άλλων προβλέπει ότι «οι Ουκρανοί υπήκοοι, ως απαλλαγμένοι από την υποχρέωση θεώρησης, έχουν το δικαίωμα να μετακινούνται ελεύθερα εντός της Ένωσης μετά την είσοδό τους στο έδαφός της για περίοδο 90 ημερών. Σε αυτή τη βάση, είναι σε θέση να επιλέξουν το κράτος μέλος στο οποίο επιθυμούν να απολαύουν των δικαιωμάτων που απορρέουν από την προσωρινή προστασία και να επανενωθούν με την οικογένειά τους και τους φίλους τους στα σημαντικά δίκτυα διασποράς που υπάρχουν σήμερα σε ολόκληρη την Ένωση. Στην πράξη, αυτή η δυνατότητα θα διευκολύνει την εξισορρόπηση των προσπαθειών μεταξύ κρατών μελών, μειώνοντας, με τον τρόπο αυτό, την πίεση στα εθνικά συστήματα υποδοχής. Μόλις ένα κράτος μέλος εκδώσει άδεια διαμονής σύμφωνα με την Οδηγία 2001/55/ΕΚ, το άτομο που απολαύει προσωρινής προστασίας, ενώ έχει το δικαίωμα να μετακινείται εντός της Ένωσης για 90 ημέρες εντός περιόδου 180 ημερών, θα πρέπει να μπορεί να κάνει χρήση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την προσωρινή προστασία μόνο στο κράτος μέλος που εξέδωσε την άδεια διαμονής. Αυτό δεν θα πρέπει να θίγει τη δυνατότητα κράτους μέλους να αποφασίσει να χορηγήσει ανά πάσα στιγμή άδεια διαμονής σε πρόσωπα που απολαύουν προσωρινής προστασίας δυνάμει της παρούσας απόφασης».

Σε εκτέλεση λοιπόν της εν λόγω Εκτελεστικής Απόφασης του Συμβουλίου της ΕΕ, η οποία ανανεώθηκε και θα ισχύσει μέχρι 4/3/2026, εκατομμύρια Ουκρανοί εκτοπισμένοι φιλοξενούνται ήδη στην ΕΕ των 450 εκατομμυρίων κατοίκων χωρίς να έχουν δημιουργηθεί ιδιαίτερα προβλήματα. Πολύ δε περισσότερο δεν έχουμε δημιουργία hotspots, ενώ η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Ρουμανία που γειτνιάζουν με την Ουκρανία δεν έχουν μετατραπεί σε αποθήκη ψυχών όπως έχει συμβεί με Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία όπου εφαρμόζεται το περίφημο Δουβλίνο 3 με αποτέλεσμα εκατομμύρια αιτούντες άσυλο να έχουν εγκλωβιστεί στις χώρες αυτές. Μάλιστα σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2023 «επί του παρόντος, 4 εκατομμύρια άτομα από την Ουκρανία επωφελούνται από τον μηχανισμό προσωρινής  προστασίας»  (www.consilium.europa.eu/el 30/6/2023). Και ενώ στην περίπτωση αυτή έχουμε μια δίκαιη κατανομή των Ουκρανών προσφύγων σε όλες τις χώρες της ΕΕ αντίθετα σε Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία έχουν εγκλωβιστεί εκατομμύρια αιτούντες άσυλο με τις υποβληθείσες αιτήσεις ασύλου το 2023 να ανέρχονται σε 1.140.000 (www.amna.gr 29/2/2024).

Έτσι για άλλη μια φορά επαναλαμβάνουμε μετ΄ επιτάσεως ότι ήρθε πλέον η ώρα η παραπάνω πρόταση-λύση με βάση το «ουκρανικό μοντέλο» να εφαρμοστεί για όλους τους πρόσφυγες απαλλάσσοντας έτσι την Ελλάδα από τις τεράστιες προσφυγικές πιέσεις καθώς και από τον βραχνά του Δουβλίνο 3, που  διατηρείται σχεδόν ανέπαφο και με το νέο Σύμφωνο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Άσυλο.